بررسی عوامل موثربرایجادوتکوین موسسات خیریه رفاهی- بهداشتی،دوره رضاشاه

موضوع رساله حاضر«بررسی عوامل موثر برایجادوتکوین موسسات خیریه(رفاهی- بهداشتی) دردوره رضاشاه»است،که باتوجه به ماهیت رشته تاریخ ازنوع«پژوهش توصیفی وتحلیلی »، برمبنای روش کتابخانه ای است.بامراجعه،مطالعه وبررسی منابع وپژوهش های تاریخی، اسنادومدارک آرشیوی،نشریات اعم ازروزنامه هاومجلات،خاطرات ومجموعه قوانین ومذاکرات مجلس شورای ملّی؛مطالب موردنیازگردآوری وسپس به تدوین وتجزیه وتحلیل آنهاپرداخته شده است.اطلاعات مذکورپاسخ گوی این مطلب است که شرایط اقتصادی،سیاسی،اجتماعی ایران در دوره رضاشاه چه تأثیری برایجادوتکوین موسسات خیریه داشته است؟ نظام فکری وسیاست های حاکمیت،مبنی برتغییرات گسترده وبنیادین که درعناصری نظیر؛ ملی گرائی،عرفی گرائی ونظامی گری تبلوریافت، باهدف ایجاددولت پیشرفته نوین،با تأسی ازالگوی پیشرفت های به عمل آمده درعرصه بین الملل ومهم ترازهمه کشورهمسایه،ترکیه، به اقدامات وبرنامه هائی از سوی دولت منجرشدکه یکی ازحوزه هائی که دررونداین اقدامات دستخوش تحول وتغییرات مهم گردید؛حوزه فعالیت موسسات خیریه بود. دراین چرخه تحول،عوامل تأثیرگذاری را می توان برشمردکه درایجادوتکوین بخش های مختلف موسسات خیریه رفاهی- بهداشتی،سهم عمده ای ایفانمودند. بهبودشرایط اقتصادی منتج ازرشدصنعتی کشوروتلاش برای رسیدن به جامعه نوینی که به واسطه زندگی شهرنشینی،با اقتضائات وخواسته های اجتماعی جدیدروبه روبود،ازجمله این عوامل فرضی شمرده می شودکه رساله حاضردرمقام تبیین آن،مصمم است تااقتضائات وپیامدهای آن رابه آزمون بنشیندوپاسخ مناسب رابیابد. یکی ازپیامدهای زندگی جدید،رسیدگی به کاستی های اجتماعی دربخش های رفاهی– بهداشتی ازسوی دولت وبه عنوان وظیفه ای تعیین شده به شمار می رفت که باایجادحکومت مرکزی مقتدربه تدوین واجرای قوانین وصدور دستورات متعدد به اقصی نقاط کشورتوجه واهتمام ویژه می نمود. برقراری امکانات وشرایط لازم رفع مشکلات وکاستی های اجتماعی فوق الذکروبامحوریت اقدامات عام المنفعه ای که تمام گروه های نیازمندازآن منتفع شوند،دراولویت برنامه های حاکمیت قرارگرفت.سیاست مبتنی بر توجه به ناسیونالیسم وعرفی گری دولت نیزدراین امربسیاربااهمیت تلقی می شد.چراکه دراین برهه باتحدیدفعالیت های مذهبی وکارهای مبتنی برتمایلات دینی مردم وروحانیان، بخش عمده ای ازبروزاحساسات وعواطف انسانی مردم که درقالب های سنتی مبادرت به انجام کارهائی چون خیرات ومبرات،اطعام فقراوبه طورکلی آن چه که درحیطه اقدامات خیریه و عام المنفعه می گنجید، تحت الشعاع قرارگرفت ودستخوش التهاب ناشی ازسرکوب این بخش از معنویات جامعه گردید.بررسی انجام شده دراین رساله،ازمتمرکزنمودن امور خیریه در قالب های غیرمذهبی حکایت می کند.رویکردجدیددستگاه حکومتی رضاشاه،عرصه رافراتراز حوزه های مذهبی فراهم نمودوبانظارت دولت،درراستای رفع مشکلات وکاستی هائی که از قبل وجودداشت والبته روندشهرنشینی نوین دربروزشرایط نامناسب زندگی وگسترش تکدی گری ونیازمندی اقشارفاقدتخصص ورانده شده ازروستاهاوزمین های کشاورزی به آن دامن زده؛ خیل گروه های آسیب پذیرراافزون ترساخته بود.اقتدارگرائی دولت وتلاش برای استقرارنظام عرفی گرادرعرصه های مختلف،موجب گردیدهم سوبااین اقدامات دولتی،همیاری وهمکاری تازه ای بین مردم ودولت مشاهده شودکه درنتیجه آن دروضعیت امورعام المنفعه وخیریه بهبودچشم گیری مشاهده می شود.امری که اینک باتصدی دولت واجرای نظامنامه های مدون وبرپایه اهداف بنگاه ها،مراکزوموسسات مختلف خیریه(رفاهی– بهداشتی) حاصل شد.